مبانی نظری تحقیق و پیشینه رفتار شهروندی سازمانی و دیدگاهها و ابعادهای آن

رفتار شهروندی سازمانی رفتار شهروندی سازمانی ( OCB ) رفتاری است که بصورت رسمی توسط سیستم ‏ های اجباری ارائه نمی ‏ شود بطوریکه هنوز هم به عملکرد موثر سازمان کمک مي ‏ کند مثال ‏ هایی از این رفتار شامل کمک به همکاران ، داوطلب شدن برای انجمن ‏ ها یا نشان دادن موارد شرکت در کار فراتر از حد و هنجار ( نرمال ) OCD تاثیر مثبتی در عملکرد سازمان دارد زیرا این تلاشهای اضافی را بصورت حائز اهمیتی مي ‏ توان به تاثیر سازمان افزود . اسمیت ، ارگان و نیر ( 1983 ) نشان دادند که OCB بصورت رسمی توسط سازمان تایید مي ‏ شود به طوری که سرپرستان ممکن است به کارفرمایانی که بصورت متناوب رفتارهای شهروندی را اجرا مي ‏ کنند ، توجه کنند با اینحال بیشتر تیم ‏ های نخستین در سازمان ‏ ها نه سیستماتیک و نه متناوب هستند . بنابراین بیشتر رفتارهای شهروندی مي ‏ تواند به سودهای پیش بینی شده کمک کند ، پاداش ‏ های OCB در زمانی غیر مستقیم و غیر حقیقی است ، که با بیشتر کمک ‏ های رسمی مانند بازدهی زیاد مقایسه شود . هر چند که واژه رفتار شهروندي سازمانی اولین بار به وسیله بتمن و ارگان ( 1983 ) مطرح گردید این مفهوم از نوشتارهای بارنارد ( 1938 ) در مورد تمایل به همکاری و مطالعات کنز و کان ( 1966 ، 1964 ) مورد عملکرد و رفتارهای خود جوش و فراتر از انتظارات نقش ناشی شده است . از جمله مفاهیم که در حوزه رفتار شهروندی سازمانی مطرح است ، مفهوم رفتار شهروندی کارکنان مي ‏ باشد که به عنوان اقدامات مثبت بخشی از کارکنان برای بهبود ( بهروزی و انسجام در محیط کار ، فراتر یا ماوراء وظایف و اثرات شغلی و سازمانی تعریف شده است ( مسعودی ، 1388 ). رفتار شهروندی مدیریت به عنوان مکمل رفتار شهروندي سازمانی ، مفهوم دیگری است که بیانگر سازگتری بین اقدامات مدیریت و هنجارهای رایج در محیط کار مي ‏ باشد . " راندی هودسن " در سال 2002 پژوهشی در خصوص رفتار شهروندی مدیریت و تاثیر مثبت آن بر رفتار شهروندی سازمانی و همچنین کاهش تضاد بین کارکنان با یکدیگر و مدیران انجام داده است ( مسعودی ، 1388 ) " اورگان " رفتار شهروندی کارکنان را به عنوان اقدامات مثبت بخشی از کارکنان برای بهبود بهره وری و همبستگی و انسجام در محیط کاری مي ‏ داند که ورای الزامات سازمانی است ( مسعودی ، 1388 ). در رفتار شهروندی سازمانی به طور کلی آن دسته از رفتارهایی مورد توجه قرار مي ‏ گیرد که علی رغم اینکه اجباری از سوی سازمان برای انجام آنها وجود ندارد ، در سایه انجام آنها از جانب کارکنان برای سازمان منفعت ‏ هایی ایجاد مي ‏ شود ارگان رفتار شهروندی سازمانی را به عنوان رفتارهای تحت اختیار فرد تعریف کرده و بیان مي ‏ کند که این دسته از رفتارها به طور صریح و مستقیم به وسیله سیستم ‏ های پاداش رسمی مورد توجه قرار نمی گیرند ولی باعث